Het thema ‘Outsiders’ heeft geleid tot een grote diversiteit aan inzendingen. Sommigen kozen een maatschappelijke invalshoek, waarbij de outsider zulke verschillende rollen kreeg als een travestiet, een oude man, een zebra op de
lopende band van een autofabriek, een typemachine en een onconventioneel dik lichaam. Anderen kozen een meer persoonlijke invalshoek, waarbij het kunstwerk, al dan niet bewust, uitdrukking gaf aan hun eigen rol als outsider. Soms bleek dit niet zo zeer uit het kunstwerk zelf, maar uit het bijgevoegde statement van de kunstenaar.

Veel plezier hadden wij ervan dat enkele kunstenaars voor hun statement gebruik maakten van een vertaalprogramma. Ook taal is een barrière die iemand tot een outsider kan maken. Zo lazen wij in de bijgevoegde vertaling van een van de statements: ‘I am a stranger citrus and childhood are not me.’ Dit is de kortste en meest poëtische verbale samenvatting van het thema.

Bij onze keuzes keken wij naar de wijze waarop de thematiek is verbeeld en de schoonheid en zeggingskracht van het beeld. Hieronder volgt de motivatie van onze keuzes. Hoewel al deze werken luid en duidelijk voor zich spreken, delen wij graag hoe wij er naar keken.

Prijzen

Eerste plaats: Boaz Miller - Sin City
Boaz Miller maakte het ons moeilijk met verschillende kwalitatief goede inzendingen. Wij kozen voor Sin City omdat het beeld ons het meest bekoorde. Het is een collage die in zijn variëteit en herhalende ritme van kleur en vorm een krachtig geheel vormt. Het roept associaties op met het werk van Paul
Klee en Friedensreich Hundertwasser.

Er is veel te zien in de collage: vervallen achtermuren van huizen, getraliede ramen, afval, graffiti. Het zijn geen mensen die hier de rol van outsider krijgen, het is onze troep, vuil, commerciële en politieke spam. De graffiti die drie keer opduikt is een bekende religieuze leus: een oproep om terug te keren naar de traditie. Geschilderde vrouwen poseren als in een peepshow. De poster met een wit huis die steeds weer opduikt is reclame voor huttenkaas. In Israël is dit een symbool voor protesten tegen stijgende voedselprijzen die de outsiders van de economie treft. De muren, tralies en hekken symboliseren het proces van insluiting en uitsluiting die de economische, sociale en religieuze verschillen tussen mensen teweegbrengen.

De collage is vol en opgehoopt van een extreem naar een ander extreem, en toch een wonderlijk mooi totaalbeeld. Sin City laat de vele gezichten zien die outsiders in onze samenleving hebben, de spanningen daartussen, en de realiteit dat deze extremen elkaar vormen en één geheel zijn.

Tweede plaats: Yael Avni Eshchar - Come in We're Open
De tekst is verwelkomend: kom binnen, we zijn open. Het meisje roept. Al het overige aan dit werk wekt een andere indruk. Het druipende rood en blauw, de onheilspellende lucht, en de blikken van de twee personen die binnen zijn. Het meisje kijkt bij nader inzien verschrikt, de jongen is fascinerend in zijn  ondoorgrondelijkheid. Waar kijken ze naar? Naar ons? Wat maakt dat ons? Er speelt zich een drama af dat we niet zien.
Een fascinerend beeld dat blijft boeien.

Derde plaats: Edward Burns - Reliquary 1
Een paar kiezelstenen, wat staaldraad, en Sean Edward Burns tovert een figuur tevoorschijn. Het materiaalgebruik maakt dit werk een outsider onder onze favorieten. ‘Reliekhouder’, zo luidt de titel, alsof hij met steentjes een klein altaar bouwde van een gevangen ziel. Zoals Burns zelf zegt in zijn begeleidend schrijven; ‘De figuur lijkt vastgeboeid te zitten, maar het is het staal wat hem bijeenhoudt, zoals het bewustzijn ons lichaam regeert.’ Zo moet het zijn voor die andere outsider, de psychiatrisch patiënt: heel gehouden door wat hem beperkt.

Eervolle vermeldingen

Nirit Ovadia – The End
De jury heeft dit werk streng bekeken. Wij bevestigen dat Nirit Ovadia daadwerkelijk haar penseel heeft gebruikt om iedere rimpel, ader en haartje van haar grootvader fotografisch weer te geven. Je kunt zien dat het poloshirt nog lang niet afgedragen is. Wij buigen voor het geduld, het oog voor detail en de verfijnde techniek van deze meester.

Lourie Fitzgerald - Odd Bird
Een rare vogel, dit lieve knutselwerkje dat zich buiten de gewichtige mainstream van de moderne kunst bevindt. Een eervolle vermelding omdat het helemaal op het thema gemaakt is: hoe een rare vogel zich niet conformeert tot de gemene deler, maar zijn dromen bereikt door zijn hart te volgen. Tussen
de kleine lettertjes een citaat van Joanne Harris: ‘She always had that about her, that look of otherness, of eyes that see things much too far, and of thoughts that wander off the edge of the world.’ De meest optimistische invalshoek van alle inzendingen.

Sandra Lee - 9 the Whole Egg
Een eervolle vermelding voor dit beeld van Sandra Lee, dat een uitdrukking vormt van haar persoonlijke transformatieproces. Ze trok zich terug uit de conventionele, materiële wereld, schrijft ze, voor een shamanistische retraite. We zien rauwe passie en dynamiek waarbij vorm is losgelaten.


Yael Avni Eshchar – Me
Prachtig geschilderd zelfportret van een vrouw met een trotse maar dromerige blik. Of zien we eenzaamheid in haar ogen, verbetenheid rond haar mond? Dit indringende portret toont ons een spiegel. De maker schrijft dat haar werk het gevoel uitdrukt anders te zijn. Dat kwetsbare gevoel is voor ieder mens herkenbaar. De vlinders zijn ondanks hun fladderende lichtheid in hun donkerte onheilspellend als een kus des doods. Een geslaagd zelfportret van een outsider.

Boaz Miller - Illegals Will be Removed
Nog een mooie collage van Boaz Miller waarin kleuren en vormen een soepel geheel vormen. Op het verkeersbord staan de woorden: Privé parkeren / Illegale auto’s worden verwijderd. De woorden ‘parkeren’ en ‘auto’s’ zijn doorgekrast. Het bord zegt nu: Prive / Illegalen worden verwijderd. De context is in Israël vergelijkbaar met Nederland: een hevig debat over wie wel en wie niet kunnen worden toegelaten tot de samenleving, en opsluiting en uitzetting van illegalen.

De collage verbeeldt deze werkelijkheid. Tralies en hekken symboliseren insluiting en uitsluiting, maar de roest verraadt trage dynamiek: ramen zijn ingegooid en niet meer hersteld, er hangen oude zijlen en doeken voor andere ramen, een volgestouwd balkon en een waslijntje wijzen op hergebruik van
oude rafels. We kijken naar de achterkant van de tijd.

Boaz Miller - Face of the State
Verblind, tot stomheid geslagen – een even indringend als krachtig protest.

-André Meeusen en Suzanne van Zutphen